Metafizik - Felsefi Bakış

(alm. metaphysik; ing. metaphysics; fr. métaphysique)

Duyular aracılığıyla kavranılmayan şeylerin bilgisi. İlk nedenlerin ya da ilk ilkelerin bilgisi. Kant'da yalnızca us kaynağından gelen yani deneyin verilerine başvurmaksızın ortaya konulan bilgi. Auguste Comte'da dinsel düşünceyle olumlu düşünce arasında yer alan, bir geçiş yeri özelliği gösteren, soyutlamacılıkeğilimiyle belirgin olan düşünce. İnsanoğlu düşünmeye başlayalı beri, kendisiyle ve evrenle ilgili köklü sorular soraraken somut olanın, elle tutulur gözle görülür olanın dışında ya da ötesinde bir başka varlık alanının bulunup bulunmadığı sorusunu da sormuştur. Bu sorunun olumlu yanıtları metafizik bilgisini oluşturur. Adını Aristoteles'in bilgi kuramıyla ilgili yapıtına M.Ö. l. yy.'da Rodos'lu Andronikos tarafında verilmiş olan Metaphysika (yun. meta taphysika, ''fizikten sonra'') adınıda alan bu kavram uzun süre felsefede şeyleri raslantılarıyla değil de kendileri olarak ele alan temel araştırma alanını belirlemiştir. Metafizik terimini felesefesinde kullanmamış olan Aristoteles'den sonra metafizik terimi Aristoteles'in ''ilk felsefe'' dediği köklü nedenler araştırmasına karşılık kullanılır oldu. Hıristiyan dogmalarının Xlll. yüzyıldaki Aristoteles'çi temellendiricisi Aziz Tommaso metafizik araştırmasını ya da varlık olarak varlık araştırmasını felsefenin temeli durumuna getirdi. Daha sonra metafizik terimi felsefe tarihi boyunca oldukça değişik anlamlar aldı. Bilginin öncesel koşullarını benimseyen filozoflar için metafizik bu koşullarla ilgili tüm ussal araştırmayı içerir.
Kant, metafiziği kendi felsefe anlayışına göre değişik bir anlam yükler, buna göe metafizik yalnızca us kaynağından ya da kavramları a priori tanıma yetisinden gelen, yani deneysel verilerle ilgisi olmadığı gibi zamanın ve uzayın sezgileriyle de ilgisi olmayan tüm bilgileri içerir.
''Metafizik, gerçekte salt usla sahip olduğumuz her şeyin dizgesel bir biçimde düzenlenmiş bilançosudur.'' der Kant. Auguste Commte'da metafizik deneyin alanını ya da olgular alanını aşan şeydir.
Auguste Comte olumlu dönemin önceleyen ve olguların deneyine ulaşamayacağımız bilgilerle açıklandığı dönemi metafizik dönem diye adlandırır. Böylece felsefe tarihi boyunca çeşitli anlamlar alan ''metafizik'' Auguste Comte'da olumsuz bir bir anlam kazanmıştır. Günümüzde soyut, karmaşık, doğrulanamaz tüm bilgiler metafizik bilgiler diye nitelemek alışkanlık olmuştur. Ne var ki bazı çağdaş filozoflar onun olumlu anlamını korumaya özen göstererek ona insan yaşamıyla ilgili en genel araştırma anlamı vermişlerdir. Varoluşçu felsefede tüm yaşarlığı için de ya da yaşamla ilşkisi içinde ele alınan insan araştırması metafizik araştırma olarak değerlendirilir. Marx'çı felsefeye göre dural olan, tarihselolmayan, diyaletikle ilgisi bulunmayan tüm bilgiler metafizil bilgileridir.

Kaynak : Felsefe Ansiklopedisinden alıntıdır.

Not: Bu tür konularda kendimce yorumlar eklememeye özen gösteriyorum. Sadece neyin ne olduğunu, ne anlama geldiğini, nasıl ve ne zaman ortaya çıktıgını doğru kaynaklardan aktarmaya çalışıyorum. Hiç bir konunun kesinliği yoktur ve herkes kendince bir fikir yürütebilir her şeye karşı... ki böylede olmalı. Yaşasın özgürlük..